 |
| Gürültü Kontrolü |
Gürültü Nedir?
İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan ve hoşa gitmeyen seslere gürültü denir. Gürültü Değerlendirme Ölçüsü, desibel (dB)’dir. İnsan kulağının frekansa bağlı olarak sese olan duyarlılığını en iyi A ağırlık eğrisi temsil eder. Bu nedenle genelde dBA olarak ölçülmektedir. Darbe gürültüsünün ölçüm ve değerlendirilmesinde ise C ağırlık eğrisi kullanılmaktadır. dBC olarak ölçülmektedir.
Çevresel Gürültü Nedir?
Ulaşım araçları, kara yolu trafiği, demir yolu trafiği, hava yolu trafiği, deniz yolu trafiği, açık alanda kullanılan teçhizat, şantiye alanları, sanayi tesisleri, atölye, imalathane, işyerleri ve benzeri ile rekreasyon ve eğlence yerlerinden çevreye yayılan gürültü dahil olmak üzere, insan faaliyetleri neticesinde oluşan zararlı veya istenmeyen açık hava sesleri olarak tanımlanmaktadır.
Gürültü Kaynakları Nelerdir?
Kaynak ve alıcıların çevresel konumlarına ve yayılma oranlarına bağlı olarak 2 gruba ayrılabilir.
Yapı dışı çevre gürültüleri;
• Ulaşım ( karayolu, demiryolu ve havayolu ) gürültüleri
• Endüstri ( makine, motor, imalat ) gürültüleri
• Yapım ( şantiye, yol inşaatı ) gürültüleri
• Rekreasyon gürültüsü ( spor alanları, çocuk bahçeleri, yüzme havuzları )
• Her türlü işyeri gürültüleri.
Yapı içi çevre gürültüleri;
• Yüksek konuşma ve müzik sesleri
• Ev araçları gürültüleri
• Mekanik sistem gürültüleri ( havalandırma, asansör v.b. )
Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkisi
Gürültü, genellikle yapay olarak ortaya çıkan, niteliği ve niceliği bozulmuş, arzu edilmeyen seslerdir. Tanımdan da anlaşılacağı gibi, arzu edilmeme kavramı gürültünün sübjektifliğini, yani kişiden kişiye değişkenlik gösterebileceğini, dolayısıyla psikolojik ve nörovegetatif sistem üzerine etkilerinin de insanlar tarafından farklı tepkiler şeklinde algılanabileceğini göstermektedir. Gürültünün anlamlı bir biçimde kişiden kişiye farklılık göstermeyen en önemli etkisi, işitme üzerine etkisidir.
Havalı çekiçler, perçin işleri, bazı testere ve makineleri, kırma değirmenleri, titreşimli elekler, taşkesme, gaz türbinleri, kompresörler, aspiratörler, şahmerdan, buldozer, ekskavatör, motor test atölyeleri, dizel motor makine daireleri, müzikle uğraşanlar, trafik görevlileri, görüldüğü gibi gürültü sanayide çalışanlarda olduğu kadar, toplum sağlığı bakımından da önemli bir sağlık zararı haline gelmiştir.Trafiği yoğun bir kavşakta, birçok tezgahın çalıştığı bir atölyedeki kadar gürültü tespit edilmektedir. Gürültünün insan üzerindeki ilk etkisi rahatsızlık, dikkat dağılması gibi biçimde ortaya çıkmaktadır. Bu etki gürültünün şiddetiyle orantılı olarak arttığı gibi çok hafif seslerde, örneğin bir musluktan damlayan su, kişiyi yeterince tedirgin etmektedir.
Gürültünün işçi sağlığı açısından en önemli etkisi işitme kaybına neden olmasıdır. Belli bir düzeyin üstündeki gürültüde iç kulak etkilenmeye başlar ve işitme yeteneği tiz seslerden başlayarak geriler. İşitme kayıpları gürültünün şiddetine ve etki altında kalma süresine bağlı olarak oluşmaktadır. Sesin niteliğinin bozulması, frekansları farklı bir çok ses dalgasının üst üste gelmesidir. Gürültünün daha teknik bir tanımında “Gürültü anarşik ses dalgalarının süperpozisyonudur” denmektedir. Diğer bir deyişle gürültünün frekans spektrumuna bakıldığında bir çok frekansta seslerin yer aldığı bilinmektedir. Sesin niceliğinin bozulması ise, ses ne kadar nitelikli ve hoşa gider şekilde olursa olsun şiddetinin insan vücuduna zararlı bir değere ulaşmasıdır. Örneğin hoşumuza giden çok güzel bir müziğin ses şiddetinin 90 dB (A) düzeyini geçmesi işitme kayıplarına neden olacaktır. Tabii ki gürültünün bu etkisi sonuçları en kolay biçimde görülen etkisidir. Psikolojik ve nörovegetatif sistem etkileri daha düşük şiddetteki seslerde dahi başlayabilir. Fakat yine önemle belirtilmelidir ki bu tür etkiler, kişiden kişiye farklılıklar gösteren etkilerdir. Örneğin klasik Türk müziği hayranı olan ve klasik batı müziğini sevmeyen veya tam tersi bir özelliğe sahip bir kişi için, rahatsızlık sınırları, farklı müzik için farklı olacaktır Gürültünün insan üzerindeki etkileri şunlardır;
Psikolojik etki: Gürültü, ürkütücü, rahatsız edici, konsantrasyonu da uykuyu ve dinlenmeyi bozucu etki yapar.
Konuşmayı engellemesi: Gürültünün konuşmayı güçleştirmesi iş performansı ve iş emniyeti üzerinde olumsuz etki yapar.
Fizyolojik etkileri: Gürültü, işitme kaybına veya işitme duyusu ağrılarına, bulantılara ve adale kontrolünün zayıflamasına neden olur.( Şiddetli durumda )
İşitme organına zararlı etkiler: 85 dB’in üzerindeki gürültülere maruz kalan kişilerde sağırlık meydana gelir. Gürültü nedeniyle iç kulaktaki sinir hücrelerinin zarar görmesinden dolayı kişilerde ağır işitmeden, sağırlığa kadar varan arızalar meydana gelir. Gürültü dolayısıyla meydana gelen sağırlık, işitme kaybının başlangıcında belli frekans aralığında fonksiyon azalması biçiminde görülebildiğinden, 0etkin olarak önlenebilir. Kişilerin ilk aklına gelen gürültü düzeyi,kulak zarını patlatabilecek yeğinlikte ani ve çok özel ses düzeyidir. Oysa işitmek ayıpları, doğal sayılan seslerin uzun süreli etkisi ile ve yavaş yavaş oluşur. Gürültünün zararlı etkisi kulak zarında bir zedelenme şeklinde olmaz. Devamlı gürültü olan bir ortamda zedelenen kısımlar, iç kulaktaki, ses dalgalarını sinirsel uyarılara çeviren çok hassas yapılı algı organlarıdır. Böyle bir işitme kaybı, genellikle gürültüye maruz kalan kişi tarafından kolay fark edilmez. Bunun nedeni, kayıpların çok uzun sürede oluşmasıdır. Bu nedenle sağırlık kişinin yaşlılık döneminde daha fazla görülür.
Gürültünün Azaltılması ve Önlenmesi ile İlgili Tedbirler:
Gürültüye sebebiyet veren tüm cihazların gürültüsünün azaltılması açısından bakım, onarımının yapılması,
Dinlenme zamanlarında (akşam 19-23,gece 23-07 saatleri arasında) gürültü açısından daha hassas davranılması, rahatsızlığa sebebiyet verilmemesi,
Eğlence yerlerinden kaynaklanan gürültünün özellikle bitişik yapılara iletilmemesi için gürültü kaynaklarının zeminle ve duvarla temasının kesilmesi (kalın kauçuk malzeme kullanılması gibi),
Eğlence yerlerinden kaynaklanan gürültülerin konutlara iletilmemesi için gürültü açısından profesyonel anlamda gerekli tedbirlerin alınması,
Eğlence mekanlarından kaynaklanan gürültülerin rahatsızlığın asıl kaynağı olan alçak frekans olarak adlandırılan Bas seslerin düşük tutulması,
İşyeri, atölye vb. yerlerde gürültü ya da titreşime neden olan cihazların zeminle bağlantısının kesilmesi ve işyeri ortamında gürültü açısından gerekli önlemin alınması,
İşyerlerinde yükleme ve boşaltma esnasında dinlenme saatlerine bağlı olarak dikkatli olunması,
Özellikle yaz aylarında klima ve soğutma sistemi kullanımından kaynaklanan gürültünün azaltılmasıyla ilgili gerekli önlemlerin alınması,
Yeni yapılacak konut, işyerleri, atölye ve fabrikalarda kişilerin gürültüden etkilenmemesi için gerekli izolasyonun yapılması,
Fırınların imalatlarının özellikle gece geç saatlerde olması dolayısıyla gürültü yönünden daha çok hassasiyet göstermeleri,
Evlerde ya da bahçelerde evcil hayvan besleyenlerin, kişilerin sükun ve huzurunu bozmamak için gerekli hassasiyetin gösterilmesi,
İnsan gürültüsü oluşturabilecek ( konuşma, bağırma vb.) kahvehane, atari salonu vb. yerlerden kaynaklanan gürültüden rahatsızlığın giderilmesi için gerekli tedbirlerin alınması,
İşyeri dışında gürültüye neden olan kaynakların (kompresör, demir testere, jeneratör vb. ) gürültü konusunda gerekli önlemlerin alınarak çalıştırılması gerekmektedir.